Verplicht de Arbowet een vertrouwenspersoon?

Er is vaak discussie over de vraag of een vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen nu verplicht is of niet. Het antwoord daarop is niet zo eenvoudig als je in eerste instantie zou denken. In deze post leg ik uit waarom dat zo is.

Waarom wetgeving?

Wanneer je als ondernemer werk door anderen laat uitvoeren, dan wil je natuurlijk niet dat zij fysiek of geestelijk schade oplopen door iets dat je had kunnen zien aankomen. Dat is niet alleen vervelend, maar je hebt in dat geval ook een (gedeelde) verantwoordelijkheid voor de opgelopen schade. Daarom is bijna iedere ondernemer die op de een of andere manier iets over andere mensen te zeggen heeft, verplicht om in kaart te brengen welke risico’s die mensen lopen bij de werkzaamheden die ze uitvoeren. Deze verplichting is vastgelegd in de Arbowet.

Om te laten zien dat je over de risico’s hebt nagedacht moet je dit documenteren in een Risico Inventarisatie- en Evaluatie, kortweg RI&E. In de RI&E worden drie hoofdcategorieën van risico’s benoemd: fysiek/ergonomie, psychosociaal en veiligheid/omgeving. De tweede uit het rijtje, psychosociale risico’s, is waar het voor ons interessant wordt.

Wat zijn psychosociale risico’s?

De term psychosociaal is een combinatie van psychisch en sociaal. Psychisch heeft simpel gezegd te maken met ‘het koppie’. Simpel gezegd, want er is veel samenhang met de fysieke wereld en andere factoren. Sociaal duidt op de relatie met andere mensen. Psychosociaal gaat dus over de invloed die andere mensen hebben op jouw geestelijke gezondheid. Risico’s op dit gebied zijn onder andere: pesten, discriminatie, intimidatie en andere gedragingen van mensen waar je dermate veel problemen mee kunt hebben dat je er klachten aan overhoud.

Deze risico’s moeten in de RI&E op een rijtje worden gezet, maar daar blijft het niet bij. De ondernemer moet ook actie ondernemen om ze te beperken. Daarvoor is een, ook verplichte, actielijst nodig. Die actielijst is vervolgens het startpunt van het ook weer verplichte beleid dat moet worden gevoerd, het PSA beleid. PSA staat PsychoSociale Arbeidsbelasting; de mate van last die je hebt van psychosociale factoren in de werkomgeving.

Moet een vertrouwenspersoon?

Er staat niet in de wet dat er iemand moet worden aangenomen met de titel ‘vertrouwenspersoon’. Je mag ervoor kiezen om de risico’s op een andere manier te beperken. Echter beweren sommige kenners dat wanneer je gaat uitzoeken wat er nodig is om dit voor elkaar te krijgen, je vanzelf uitkomt bij de vertrouwenspersoon, of je hem nu zo noemt of niet. Er zijn ook voorbeelden van rechtszaken waarin een werkgever in het ongelijk is gesteld vanwege het niet aannemen van een vertrouwenspersoon. Het is dus ingewikkeld.

Wil je het op safe spelen, dan is het verstandig om iemand beschikbaar te stellen als vertrouwenspersoon. Een van de voordelen is dat je daarmee het wiel ook niet zelf hoeft uit te vinden; veel slimme mensen hebben al jaren nagedacht over de manier waarop deze rol kan helpen bij het beperken van de risico’s, en dat in de praktijk getoetst. Erkende opleidingen zorgen ervoor dat hij (of zij) een zorgvuldig samengesteld pakket aan kennis en vaardigheden meekrijgt om op een verantwoorde manier aan de slag te kunnen.

Jurisprudentie gezocht

Ik heb op verschillende plaatsen (voorbeeld) gelezen dat jurisprudentie laat zien dat de rechter een werkgeven op de vingers kan tikken voor het niet in dienst hebben van een vertrouwenspersoon. Daar zou ik graag nog een paar artikelen over schrijven. Helaas heb ik nog geen voorbeelden kunnen vinden. Heb je een voorbeeld? Laat het dan even weten in de comments of per e-mail.