Omgangsvormen

Wat is ongewenst?

Als vertrouwenspersoon kun je je bezighouden met Integriteit en/of Ongewenste Omgangsvormen. Je leert al snel dat onder andere pesten en intimidatie Ongewenste Omgangsvormen zijn, maar daarmee is nog niet per se duidelijk wat we dan bedoelen met omgangsvormen, en waar ze door ontstaan.

Tijdens de training ontstonden met behulp van enkele slim gekozen voorbeelden al snel interessante discussies: Is iemands gedrag ongewenst, of vind jij dat? Het blijkt in grote mate een grijs gebied te zijn waarin vooral de persoon die het gedrag van een ander ondergaat bepaalt of het ongewenst is.

“Ongewenst gedrag is op jou gericht gedrag dat je niet prettig vind.”

Dat is mijn samenvatting. Is het zo simpel? Wat vind jij?

Waarom Omgangsvormen?

Oké, eerst maar eens helemaal terug naar het begin. Waarom is die vertrouwenspersoon er ook alweer? In een artikel over de vraag of het verplicht is om een vertrouwenspersoon in dienst te hebben, leg ik uit dat de rol is ontstaan om psychosociale risico’s te helpen beperken. Psychosociaal gaat over de invloed die andere mensen hebben op jouw geestelijke gezondheid. Volgens Wictionary is omgang: “de manier waarop mensen contact met elkaar hebben”. Helemaal niet gek dus dat ervoor wordt gekozen om de negatieve invloed die mensen op elkaars geestelijke gezondheid hebben aan te pakken door (ook) te focussen op de manier waarop ze met elkaar omgaan.

Een omgangsvorm heeft vervolgens te maken met hoe je je hoort te gedragen ten opzichte van andere mensen. Het is dus een type gedragsnorm. Je hoeft maar een willekeurig nieuwsmedium te openen om te zien dat het daarmee een stuk ingewikkelder wordt. Want hoe het hoort; daar zijn we het met zijn allen hartgrondig over oneens. Of het nu gaat over politieke discussies, het aanmoedigen van je cluppie of de chat van een MMORPG. Voorbeelden van de werkvloer: hoe bazig mag de baas zijn, en wanneer wordt gezonde competitie onbeschaamd ellebogenwerk? Of mag dat ook best?

Regels

Om een beetje orde te scheppen kiezen organisaties er vaak voor om het gedrag dat zij verwachten te omschrijven in een gedragsreglement. Het is echter onmogelijk om alle facetten van menselijke omgang in een paar pagina’s te vangen en er dan ook nog eens duidelijke verwachtingen bij te scheppen. Daar komt bij dat hoe meer je mensen gaat micro managen in hun gedrag, hoe minder ze zichzelf kunnen zijn. Dat levert geen blije, productieve werknemers op. Het reglement beperkt zich daarom tot een paar essentiële zaken en globale omschrijvingen. De rest moet binnen de cultuur en onder het toezicht van de leiding, en vooral met gezond verstand van alle betrokkenen, in goede banen worden geleid.

Begrip

Er zijn mensen die zich welbewust op een manier gedragen die echt niet kan, alleen maar om daar een ander mee te treffen. Aan de andere kant overkomt iedereen het wel eens dat onbedoeld in een impuls of onhandige actie iemand anders wordt gekwetst. En dan zijn nog de voortdurende irritaties, verdriet en boosheid omdat twee mensen gewoon altijd verschillend zijn. Er bestaat geen relatie zonder een flinke portie wrijving op zijn tijd.

Volgens mij is in veruit de meeste gevallen ‘begrip’ het sleutelwoord. Als iemand na een vervelende opmerking zijn excuses aanbiedt en uitlegt dat hij het druk heeft en slecht geslapen, dan is het vaak alweer oké. Als iemand uit een ander land uitlegt dat waar zij vandaan komt het woord waar jij aanstoot aan nam als een compliment wordt gezien, dan voel je je misschien zelfs wel ongemakkelijk over de verontwaardiging. Het is een stuk moeilijker om de bewuste daders met wat uitleg weg te laten komen, maar met begrip kun je ze misschien wel gemakkelijker vergeven of beter omgaan met wat er is gebeurd.

Als het nou eens zou lukken om dat begrip achteraf te verplaatsen naar begrip vóóraf, dan hoeft het probleem niet eens te ontstaan. Zeker wanneer het niet alleen de ‘ontvanger’ is die begrip heeft voor de ander, maar ook degene die zich gedraagt. Om dat voor elkaar te krijgen, is het belangrijk om te weten waardoor gedrag wordt veroorzaakt, zowel dat van de ander als dat van jezelf, en om daar met een flinke portie zelfkennis, openheid en bescheidenheid mee om te gaan.

Dit onderwerp is al jaren een fascinatie van mij. Hoe meer ik erover lees en om me heen zie gebeuren, hoe meer vragen ik heb. Het is nooit eenvoudig, maar dat maakt het onderwerp des te interessanter.

Waar komt gedrag vandaan?

Op vertrouwenskwesties.nl ga ik in een serie artikelen verder in op gedrag. Waarom gedragen mensen zich op een bepaalde manier en waar komen hun opvattingen op dit gebied vandaan?

Volgende post: Waar komt gedrag vandaan?

Wordt dus vervolgd!